Sanskrit tools

प्रांशु prāṁśu  strong, intense Naish.
  [ noun m ] m. N. of a son of manu vaivasvata Hariv. Pur.
  of a son of vatsa-prī (or -pri1ti) Pur.
प्रांशुता prāṁśutā  [ noun f ] f. height. loftiness R.
प्रांशुप्राकार prāṁśuprākāra  [ noun m f[prāṁśuprākārā] n ] mfn. having long walls Katha1s.
प्रांशुलभ्य prāṁśulabhya  [ noun m f[prāṁśulabhyā] n ] mfn. to be obtained or reached (only) by a tall person Ragh.
प्रांशुक prāṁśuka  [ noun m f[prāṁśukā] n ] mfn. large, big (said of an animal) HYog.
प्राक् prāk  see under prāñc, col.3.
प्राकट्य prākaṭya  etc. see under 3. prā.
प्राकर prākara  [ noun m ] m. N. of a son of dyutimat Ma1rkP.
  [ noun n ] n. N. of a varṣa called after prākara ib. (v.l. pīvara VP.)
प्राकार prākāra  [ noun m ] m. (fr. prā for pra and 1. krī; cf. Pa1n2. 6-3, 122 Va1rtt. 1 Pat.) a wall, enclosure, fence, rampart (esp. a surrounding wall elevated on a mound of earth; ifc. f(ā).) S3rS. Mn. MBh. etc.
प्राकारकर्ण prākārakarṇa  [ noun m ] m. "Wall-Ear", N. of a minister of the owl-king ari-mardana Pan5cat.
प्राकारखण्ड prākārakhaṇḍa  [ noun m ] m. the fragments of a wall Mr2icch.
प्राकारधरणी prākāradharaṇī  [ noun f ] f. the platform upon a wall R.
प्राकारभञ्जन prākārabhañjana  [ noun m f[prākārabhañjanā] n ] mfn. breaking down walls Katha1s.
प्राकारमर्दि prākāramardi  [ noun m ] m. patr. fr. next g. bābv-ādi.
प्राकारमर्दिन् prākāramardin  [ noun m ] m. "wall-crusher", N. of a man ib.
प्राकारशेष prākāraśeṣa  [ noun m f[prākāraśeṣā] n ] mfn. having only ramparts left Ml.
प्राकारस्थ prākārastha  [ noun m f[prākārasthā] n ] mfn. one who stands or is stationed upon a rampart Mn. vii, 74 etc.
प्राकाराग्र prākārāgra  [ noun n ] n. the top of a wall L.
प्राकारीय prākārīya  [ noun m f[prākārīyā] n ] mfn. fit for a wall Pa1n2. 5-1, 12 Sch.
प्राकारुक prākāruka  [ noun m f[prākārukā] n ] mfn. (prob.) scattering about, Ka1t2h.
प्राकृ prākṛ  P. A1. -karoti, -kurute etc., to drive away Ka1t2h.
प्राकृत prākṛta  [ noun m f[prākṛtā] n ] mf(ā, or ī)n. (fr. pra-kṛti) original, natural, artless, normal, ordinary, usual S3Br. etc. etc.
  low, vulgar, unrefined Mn. MBh. etc.
  provincial, vernacular, Prakritic Vcar.
  (in sāṁkhya) belonging to or derived from prakṛti or the original element
  (in astron.) N. of one of the 7 divisions of the planetary courses (according to parāśara comprising the nakṣatras svāti, bharaṇī, rohiṇī and kṛttikā)
  [ noun m ] m. a low or vulgar man Mn. viii, 338 MBh. etc.
  (with or scil. laya, pralaya etc.) resolution or reabsorption into prakṛti, the dissolution of the universe Pur.
  [ noun n ] n. any provincial or vernacular dialect cognate with Sanskrit (esp. the language spoken by women and inferior characters in the plays, but also occurring in other kinds of literature and usually divided into 4 dialects, viz. śaurasenī, māhārāṣṭrī, apabhraṁśa and paiśācī), Ka1v. Katha1s. Ka1vya7d. etc.
प्राकृतकल्पतरु prākṛtakalpataru  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतकामधेनु prākṛtakāmadhenu  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतकोश prākṛtakośa  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतचन्द्रिका prākṛtacandrikā  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतच्छन्दःकोश prākṛtacchandaḥkośa  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतच्छन्दःसूत्र prākṛtacchandaḥsūtra  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतच्छन्दष्टीका prākṛtacchandaṣṭīkā  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतज्वर prākṛtajvara  [ noun m ] m. common fever (occurring from affections of the wind in the rainy season, of the bile in the autumn, and of the phlegm in the spring) W.
प्राकृतत्व prākṛtatva  [ noun n ] n. original or natural state or condition Ka1tyS3r.
  vulgarity (of speech) L.
प्राकृतदीपिका prākṛtadīpikā  [ noun f ] f.
प्राकृतनामलिङ्गानुशासन prākṛtanāmaliṅgānuśāsana  [ noun n ] n.
प्राकृतपञ्चीकरण prākṛtapañcīkaraṇa  [ noun n ] n.
प्राकृतपाद prākṛtapāda  [ noun m ] m.
प्राकृतपिङ्गल prākṛtapiṅgala  [ noun m ] m.
प्राकृतप्रकाश prākṛtaprakāśa  [ noun m ] m. (and -bhāṣya n. ) N. of wk.
प्राकृतप्रकाशभाष्य prākṛtaprakāśabhāṣya n., seeprākṛtaprakāśa , N. of wk.
प्राकृतप्रक्रियावृत्ति prākṛtaprakriyāvṛtti  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतप्रदीपिका prākṛtapradīpikā  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतप्रबोध prākṛtaprabodha  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतप्रलय prākṛtapralaya  [ noun m ] m. the total dissolution of the world W.
प्राकृतभाषाकाव्य prākṛtabhāṣākāvya  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतभाषान्तरविधान prākṛtabhāṣāntaravidhāna  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतभाषिन् prākṛtabhāṣin  [ noun m f[prākṛtabhāṣiṇī] n ] mfn. speaking Prakrit Mr2icch.
प्राकृतमञ्जरी prākṛtamañjarī  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतमणिदीपिका prākṛtamaṇidīpikā  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतमनोरमा prākṛtamanoramā  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतमानुष prākṛtamānuṣa  [ noun m ] m. a common or ordinary man W.
प्राकृतमित्र prākṛtamitra  [ noun n ] n. a natural friend or ally, a sovereign whose kingdom is separated by that of another from the country with which he is allied, W (cf. prākṛtā*ri and °to*dāsīṇa).
प्राकृतरहस्य prākṛtarahasya  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतलक्षण prākṛtalakṣaṇa  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतलङ्केश्वर prākṛtalaṅkeśvara  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतव्याकरण prākṛtavyākaraṇa  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतव्याकरणवृत्ति prākṛtavyākaraṇavṛtti  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतशासन prākṛtaśāsana  [ noun n ] n. a manual of the Prakrit dialects Gr.
प्राकृतसंस्कार prākṛtasaṁskāra  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतसंजीवनी prākṛtasaṁjīvanī  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतसप्तति prākṛtasaptati  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतसर्वस्व prākṛtasarvasva  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतसाहित्यरत्नाकर prākṛtasāhityaratnākara  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतसुभाषितावली prākṛtasubhāṣitāvalī  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतसूत्र prākṛtasūtra  [ noun n ] n. N. of wk.
प्राकृतसेतु prākṛtasetu  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृताध्याय prākṛtādhyāya  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतानन्द prākṛtānanda  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राकृतारि prākṛtāri  [ noun m ] m. a natural enemy, a sovereign of an adjacent country, Mallin.
प्राकृताष्टाध्यायी prākṛtāṣṭādhyāyī  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राकृतोदासीन prākṛtodāsīna  [ noun m ] m. a natural neutral, a sovereign whose dominions are situated beyond those of the natural ally W.
प्राकृतायन prākṛtāyana  [ noun m ] m. patr. fr. pra-kṛta g. aśvā*di.
प्राकृतिक prākṛtika  [ noun m f[prākṛtikī] n ] mf(ī)n. relating to pra-kṛti or the original element, material, natural, common, vulgar Sa1m2khyak. Pur. Tattvas.
प्राकोटक prākoṭaka  [ noun m ] m. pl. N. of a people MBh.
  [ noun m f[prākoṭakā] n ] mfn. relating to the prākoṭakas ib. (v.l. prāk-kośala).
प्राक्कर्मन् prākkarman  prāg-agra etc. see under prāñc, col.3, and p. 704, col. 1.
प्रागहि prāgahi  [ noun m ] m. N. of a teacher S3a1n3khS3r.
प्रागहीय prāgahīya  [ noun m f[prāgahīyā] n ] mfn. relating to prāgahi ib.
प्रागार prāgāra  [ noun m n ] m. or n. (?) a principal building Inscr.
प्राग्र prāgra  [ noun n ] (pra-agra) n. the highest point, summit Nir.
प्राग्रसर prāgrasara  [ noun m f[prāgrasarā] n ] mfn. going in the forefront, foremost in (comp.) Hcar.
  chief among (gen.) S3ak. v, 15 (v.l. -hara).
प्राग्रहर prāgrahara  [ noun m f[prāgraharā] n ] mfn. taking the best share, chief principal among (gen. or comp.) Ka1lid. Hcar.
प्राग्र्य prāgrya  [ noun m f[prāgryā] n ] mfn. chief principal, most excellent MBh. Hariv.
प्राग्राट prāgrāṭa  [ noun n ] n. thin coagulated milk L.
प्राघुण prāghuṇa  [ noun m ] m. (Prakrit for prā*-ghūrṇa; cf. prahuṇa) a visitor, guest Katha1s.
प्राघुणक prāghuṇaka  [ noun m ] (Pan5cat.) m. id.
प्राघुणिक prāghuṇika  [ noun m ] (Bha1m.) m. id. (°ṇikī- kṛ, to make a visitor to, cause to reach; kathā mama śravana-prāghuṇikī-kṛtā, "the tale was made to reach my ears" i.e. "was communicated to me" Naish.)
प्राघूर्ण prāghūrṇa  [ noun m ] m. (lit. "one who goes forth deviously") wanderer, guest Pan5cat.
प्राघूर्णक prāghūrṇaka  [ noun m ] m. id. (v.l.)
प्राघूर्णिक prāghūrṇika  [ noun m ] m. id. L. (v.l.)
 prāghūrṇikā: [ noun f ] f. hospitable reception Vet.
प्राङ् prāṅ  etc. see p. 704, col. 3.
प्राङ्ग prāṅga  [ noun n ] (pra-aṅga) n. a kind of drum ( = paṇava) L. (cf. next).
प्राङ्गण prāṅgaṇa  [ noun n ] n. (pra-aṅgaṇa) a court, yard, court-yard Ratna7v. Katha1s. Pur. etc. (also written °gana)
  a kind of drum L. (cf. prec.)
प्राचण्ड्य prācaṇḍya  prācurya etc. see under 3. prā, p. 702, col. 1.
प्राचार prācāra  [ noun m f[prācārā] n ] mfn. (pra-ācāra) contrary to or deviating from ordinary institutes and observances W.
  [ noun m ] m. a winged ant, Hariv. (v.l.)
प्राचार्य prācārya  [ noun m ] m. the teacher of a teacher or a former teacher A1past. ( = pragata ācārya Pat.)
प्राचिका prācikā  [ noun f ] f. (cf. prájika) a musquito L.
  a female falcon L.
प्राचिक्य prācikya  [ noun n ] n. fr. pracika g. purohitā*di (Ka1s3.)
प्राचीन prācīna  etc. see p. 704, col. 3.
प्राचीर prācīra  [ noun m n ] m. or n. (fr. pra-cīra) an enclosure, hedge, fence, wall Kull. L.
प्राच्य prācya  see p. 705, col. 1.
प्राछ् prāch  incorrect for prāś see 3. prā́s.
प्राजक prājaka  [ noun m ] m. (fr. pra-aj) a driver, coachman Mn. viii, 293 etc.
प्राजन prājana  [ noun m ] m. a whip, goad Gobh. Ka1tyS3r. Sch. (also prā*ja Gr2ihya1s.)
प्राजनिन् prājanin  [ noun m ] m. one who bears a whip Gr2ihya1s.
प्राजिक prājika  [ noun m ] m. a hawk VarBr2S. Sch. (cf. prācikā).
प्राजितृ prājitṛ  [ noun m ] m. = prā*jaka L.
प्राजिन् prājin  [ noun m ] m. (prob.) = prā*jaka
प्राजिधर prājidhara  [ noun m ] m. N. of a man Ra1jat.
प्राजिपक्षिन् prājipakṣin  [ noun m ] m. a partic. bird (cf. vāji-p°)
प्राजिमठिका prājimaṭhikā  [ noun f ] f. N. of a place Ra1jat.
प्राजरुहा prājaruhā  and prājaryā ind., with kṛ g. *kṣād-ādi (Ka1s3.)
प्राजर्या prājaryā  and prājaruhā ind., with kṛ g. *kṣād-ādi (Ka1s3.)
प्राजल prājala  [ noun m ] m. pl. N. of a Vedic school L. (v.l. prājvalana and prā*ñjali)
प्राजापत prājāpata  [ noun m f[prājāpatī] n ] mf(ī)n. = next mfn. g. mahiṣy-ā*di
 prājāpatī: [ noun f ] f. N. of AV. v, 2, 7 Kaus3.
प्राजापत्य prājāpatya  [ noun m f[prājāpatyā] ] mf(ā́) is coming or derived from prajā-pati, relating or sacred to him AV.etc. etc.
  [ noun m ] m. a descendant of prajā-pati (patr. of pataṁ-ga, of prajāvat, of yakṣma-nāśana, of yajña, of vimada, of viṣṇu, of saṁvaraṇa, of hiraṇya-garbha) RAnukr.
  (with or scil. vivā*ha or vidhi) a form of marriage (in which the father gives his daughter to the bridegroom without receiving a present from him) A1s3vGr2. i, 6 Mn. iii, 30 etc.
  (with or scil. kṛcchra or upavāsa) a kind of fast or penance (lasting 12 days, food being eaten during the first 3 once in the morning, during the next 3 once in the evening, in the next 3 only if given as alms, and a plenary fast being observed during the 3 remaining days Mn. xi, 105) Ya1jn5. etc.
  m. (with śakaṭa, also n.) the chariot of rohiṇī, N. of an asterism Var. Pan5cat.
  m. (with or scil. tithi) the 8th day in the dark half of the month pauṣa Col. (°tyāś catvāraḥ prastobhāḥ N. of sāmans A1rshBr.; superl. °tya-tama Kapisht2h.)
  a son born in the prājāpatya form of marriage Vishn2.
  a kṣatriya and a vaiśya. GopBr. Vait.
  N. of the confluence of the gaṅgā and yamunā L. (cf. MBh. i, 2097)
  (with jainas) N. of the first black vāsudeva L.
 prājāpatyā: [ noun f ] f. patr. of dakṣiṇā RAnukr.
 prājāpatyā: giving away the whole of one's property before entering upon the life of an ascetic or mendicant W.
 prājāpatyā: N. of a verse addressed to prajā-pati, A1pGr2.
 prājāpatyā: [ noun f m n ] f. (with śakaṭī) = mn. with śakaṭa MW.
  [ noun n ] n. generative energy, procreative power. AV. TS.
  (with or scil. karman) a partic. kind of generation in the manner of prajā-pati MBh. Hariv.
  a partic. sacrifice performed before appointing a daughter to raise issue in default of male heirs W.
  the world of prajāpati Ma1rkP.
  (with or scil. nakṣatra or bha) the asterism rohiṇī MBh. Var.
  (also with akṣarya, prayas-vat and mādhucchaudasa) N. of sāmans A1rshBr.
प्राजापत्यत्व prājāpatyatva  [ noun n ] n. the state or condition of belonging or referring to prajā-pati S3am2k.
प्राजापत्यप्रदायिन् prājāpatyapradāyin  [ noun m f[prājāpatyapradāyinī] n ] (or -sthāna-pr°), mfn. (prob.) procuring the place or world of prājāpatya Ma1rkP.
प्राजापत्यव्रत prājāpatyavrata  [ noun n ] n. N. of a partic. observance A1pGr2. Sch.
प्राजापत्यस्थलीपाकप्रयोग prājāpatyasthalīpākaprayoga  [ noun m ] m. N. of wk.
प्राजापत्येष्टि prājāpatyeṣṭi  [ noun f ] f. N. of wk.
प्राजापत्यक prājāpatyaka  [ noun m f[prājāpatyakā] n ] mfn. belonging or referring or sacred to prajā-pati MBh.
प्राजावत prājāvata  [ noun m f[prājāvatī] n ] mf(ī)n. (fr. prajā-vat) g. mahiṣyādi.
प्राजेश prājeśa  [ noun m f[prājeśī] n ] mf(ī)n. (fr. praje*śa) sacred to prajāpati
  [ noun n ] n. the nakṣatra rohiṇī VarBr2S.
प्राजेश्वर prājeśvara  [ noun m f[prājeśvarī] n ] mf(ī)n. (fr. praje*śvara) id. ib.
प्राजिधर prājidhara  etc. see prā*jaka.
प्राज्ञ prājña  etc. see p. 702, col. 1.
प्राज्य prājya  [ noun m f[prājyā] n ] mfn. (?fr. pra + ājya, "having much ghee") copious, abundant, large, great, important MBh. Ka1v. etc.
  lasting, long Ra1jat.
  high, lofty A.
प्राज्यकाम prājyakāma  [ noun m f[prājyakāmā] n ] mfn. rich in enjoyments R.
प्राज्यदक्षिण prājyadakṣiṇa  [ noun m f[prājyadakṣiṇā] n ] mfn. abounding in sacrificial fees MBh.
प्राज्यभट्ट prājyabhaṭṭa  [ noun m ] m. N. of an author Cat.
प्राज्यभुज prājyabhuja  [ noun m f[prājyabhujā] n ] mfn. long-armed Ml.
प्राज्यभोज्य prājyabhojya  [ noun m f[prājyabhojyā] n ] mfn. (prob.) = -kāma ib.
प्राज्यविक्रम prājyavikrama  [ noun m f[prājyavikramā] n ] mfn. possessing great power Kum.
प्राज्यवृष्टि prājyavṛṣṭi  [ noun m f n ] mfn. sending rain in abundance (said of indra) S3ak.
प्राज्येन्धनतृण prājyendhanatṛṇa  [ noun m f[prājyendhanatṛṇā] n ] mfn. (a place) abounding in fuel and grass Hariv.
प्राञ्च् prāñc  [ noun m f[prācī] n ] mfn. (fr. pra + 2. añc; nom. prā́ṅ, prā́cī, prā́k; cf. Pa1n2. 6-1, 182) directed forwards or towards, being in front, facing, opposite RV. VS. AV. Mn. (acc. with kṛ, to bring, procure, offer RV.; to stretch forth [the fingers] ib.; to make straight, prepare or clear [a path] ib.; [also with pra- tir, or - ni] to advance, promote, further ib.; with Caus. of kḷp, to face, turn opposite to Mn. vii, 189)
  turned eastward, eastern, easterly (opp. to ápāc, western) RV. etc. etc.
  being to the east of (abl.) Mn. ii, 21
  running from west to east, taken lengthwise Ka1tyS3r.
  (with viśvataḥ) turned to all directions RV.
  inclined, willing ib.
  lasting, long (as life) AV.
  (esp. ibc.; cf. below) previous, prior, former
  [ noun m ] m. pl. (prāñcas) the people of the east, eastern people or grammarians Pa1n2. i, 1, 75 etc.
 prācī: [ noun f ] f. (with or scil. diś) the east S3Br. MBh. etc.
 prācī: the post to which an elephant is tied L.
 prāk: ind. (La1t2y. Ka1tyS3r.) before (in place or in order or time; as prep. with abl. [cf. Pa1n2. 2-1, 11 12] , rarely with gen.; also in comp. with its subst. Pa1n2. ib.) S3rS. Up. MBh. etc.
 prāṅ: ind. (La1t2y. Ka1tyS3r.) before (in place or in order or time; as prep. with abl. [cf. Pa1n2. 2-1, 11 12] , rarely with gen.; also in comp. with its subst. Pa1n2. ib.) S3rS. Up. MBh. etc.
 prāk: in the east, to the east of (abl.) RV. La1t2y.
 prāk: before the eyes Hit. i, 76
 prāk: at first, formerly, previously, already Mn. MBh. etc.
 prāk: (with eva), a short while ago, recently, just S3ak.
 prāk: still more so, how much more ( = kim-uta) Buddh.
 prāk: above, in the former part (of a book) Mn. Pa1n2.
 prāk: first, in the first place, above all Katha1s. Ma1rkP.
 prāk: from now, henceforth Var.
 prāk: up to, as far as (with abl.; esp. in gram., e.g. prāk kaḍārāt, up to the word kaḍāra Pa1n2. 2-1, 3)
 prāk: between ( = avā*ntare) L.
 prāk: early in the morning L.
 prāk: [ noun m f n ] mfn. w.r. for drāk MBh.
 prācā: ind. forwards, onwards RV.
  eastwards ib.
 prācas: ind. from the front ib.
प्राक् prāk  in comp. for prāñc.
प्राक्कर्मन् prākkarman  [ noun n ] n. preparatory medical treatment Sus3r.
  an action done in a former life Katha1s.
प्राक्कल्प prākkalpa  [ noun m ] m. a former age or era Ma1rkP.
प्राक्काल prākkāla  [ noun m ] m. a former age or time W.